Zasiedzenie służebności drogi wynika bezpośrednio z 292 KC,  który stanowi, że służebność może zostać nabyta przez zasiedzenie. Kluczowe znaczenie mają także przepisy dotyczące zasiedzenia nieruchomości (art. 172–176 KC), które stosuje się odpowiednio do służebności.

Warunki zasiedzenia służebności drogi

Aby nabyć służebność drogi przez zasiedzenie, konieczne jest spełnienie następujących przesłanek:

  1. Czas korzystania: Korzystanie musi trwać nieprzerwanie przez 20 lat (w przypadku działania w dobrej wierze) lub 30 lat (gdy korzystający działa w złej wierze).
  2. Charakter korzystania: Korzystanie musi być:
    • Jawnie, tj. w sposób widoczny dla właściciela nieruchomości obciążonej.
    • Faktyczne, czyli rzeczywiste i ciągłe (np. codzienny przejazd).
    • Wykonywane jak przysługujące prawo – korzystający musi zachowywać się jak właściciel służebności, bez zgody właściciela nieruchomości.
  3. Brak sprzeciwu właściciela: Właściciel nieruchomości nie może skutecznie przeciwstawić się korzystaniu. Sprzeciw musi być wyrażony w sposób jednoznaczny, np. poprzez wezwanie do zaprzestania korzystania lub skierowanie sprawy na drogę sądową.

Procedura uznania zasiedzenia

Nabycie służebności drogi przez zasiedzenie wymaga stwierdzenia jej przez sąd (art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego). Korzystający musi udowodnić spełnienie wszystkich przesłanek zasiedzenia. W praktyce kluczowe są:

  • Zeznania świadków (np. sąsiadów).
  • Dokumenty historyczne (np. mapy, fotografie).
  • Dowody z przeprowadzonej opinii biegłego (np. analiza stanu drogi).

Skutki prawne

Po uznaniu zasiedzenia służebność zostaje wpisana do księgi wieczystej nieruchomości obciążonej. Jest ona prawem rzeczowym, które:

  • Obowiązuje kolejnych właścicieli nieruchomości.
  • Pozwala na korzystanie z drogi w ustalonym zakresie.
  • Nakłada na właściciela nieruchomości obowiązek akceptacji służebności.

Wyzwania i orzecznictwo

W praktyce najczęstsze spory dotyczą:

  • Określenia momentu rozpoczęcia biegu zasiedzenia – np. czy korzystanie było początkowo tolerowane, czy niezgłoszone.
  • Zmiany intensywności korzystania – np. przejście od sporadycznego do regularnego użytkowania.
  • Skuteczności sprzeciwu właściciela – np. czy wystarczy ustna prośba, czy konieczne jest działanie prawne.

Samo milczenie właściciela nie wystarczy do zasiedzenia – konieczne jest wykazanie, że korzystający działał w przekonaniu o posiadanym prawie.

Podsumowanie

Zasiedzenie służebności drogi to instytucja pozwalająca na nabycie prawa do korzystania z cudzej nieruchomości po spełnieniu rygorystycznych warunków. Kluczowe znaczenie ma gromadzenie dowodów oraz aktywność stron w ochronie swoich interesów. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rzeczowym. Kancelaria Radcy Prawnego w Legnicy świadczy pomoc prawną na terenie całej Polski w zakresie służebności drogi w tym poprzez zasiedzenie.